تارنمای محمد صادقی
چکیده: بهره‌مندی حقوق تعهدات از پشتوانۀ فرهنگی و اجتماعی، این موهبت را در پی دارد که ضوابط و مسائل راجع به نهادهای مرتبط با آن از قوام و ارزش اجرایی بیشتری برخوردار شود. همچنین، عدم وجود مقررات صریح برای برخی عناوین و موضوعات عرفی و اجتماعی به‌معنای زوال ابزارهای حقوقی برای تفسیر نوع رابطه نمی‌باشد. «شاباش» از جمله سنّت‌هایی است که به‌عنوان عملی عرفی اما دارای جنبه‌های حقوقی و انگیزه‌های اقتصادی و احسانی قابل بررسی است. این تأسیس عرفی در عین داشتن شباهت‌هایی با برخی عقود و قراردادها، از حیث اوصاف و کارکردهای مختص به خود، باعث می‌شود موقعیت پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده نسبت به طرفین در عقود مرتبط تفاوت‌هایی داشته باشد و ضوابط آن را ویژه و منحصربه‌فرد نماید. در نوشتار حاضر، در مقام تحلیل و بررسی ماهیت، وضعیت و جنبه‌های حقوقی و فقهی شاباش، ضمن تبیین اوصاف و تمایزها، در صدد معرفی قابلیت حقوقی ـ اقتصادی سنّت مورد نظر برآمده و نقش این رسم در تسهیل شرایط مالی ازدواج بیان می‌گردد. آنچه دراین‌خصوص حائز توجه می‌نماید، عبارت است از اینکه؛ شاباش، علاوه بر انگیزه محسنانۀ پرداخت‌کننده، ابزاری برای تأمین هزینه‌های آغاز زندگی مشترک زوجین محسوب شده و ماهیت آن، هم از ماده ۱۰ قانون مدنی قابل توجیه است و هم به هبه؛ به‌عنوان یکی از عقود معین نزدیک است که حسب موقعیت و انگیزۀ پرداخت‌کننده، داخل در هبه معوض یا غیرمعوض می‌شود. در هر حال، وِیژگی‌های شاباش موجب ترتب آثار خاصی می‌شود که آن را از عناوین مصرح متمایز می‌سازد.
واژگان کلیدی: شاباش، ازدواج، تأمین مالی، عرف و سنت، تأمین مالی گروهی، هبه، قرض‌الحسنه، ماده ۱۰ قانون مدنی اصل مقاله
