تارنمای محمد صادقی
چکیده: در تقسیم عقود، از جمله می‌توان به عقود «معاوضی» و «غیرمعاوضی» اشاره کرد. اصولاً به تبع هر یک از این عقود، آثار آن نیز متمایز می‌شود و لزوماً نمی‌توان آن را بر دیگری حمل نمود. با این حال برخی از عقود واجد خصایص و ابعاد منحصر به فردی هستند که نقش آن را در بین عقود معاوضی و غیرمعاوضی با ابهام روبرو می‌سازد. نوشتار حاضر با نظر به جایگاه ویژه «عقد نکاح»، بر آن است تا ماهیّت و آثار این عقد را در دایره شمول عقود معاوضی و غیرمعاوضی بررسی نماید. آنچه بیان این ماهیّت را با تردید مواجه می‌کند، حمل برخی نهادهای حقوقی از جمله مهریه، نفقه، حق حبس و تمایز نکاح دائم از موقت بر ارتباط عقد نکاح با عقود معاوضی است. با تردیدهایی که در این خصوص ایجاد می‌شود، نمی‌توان به تمام و کمال به معاوضی بودن عقد نکاح استناد نمود. برای تحلیل ماهیّت و آثار مترتب بر آن می‌بایست به تحلیل دقیقی پرداخت و ابعاد مهم آن را موشکافی نمود چه اینکه با این تردیدها در بیان ماهیّت عقد نکاح از حیث معاوضی بودن یا نبودن آن شاید بتوان به شقّ سوّم نیز دست یافت که در این مقاله بدان خواهیم پرداخت.
واژگان کلیدی: عقد معاوضی، عقد غیرمعاوضی، نکاح، مهریه، نفقه، حق حبس، ماده ۱۰۸۲، ماده ۱۰۹۲ اصل مقاله
